ترانسمیتر (Transmitter) در ابزار دقیق، دستگاهی است که وظیفه تبدیل، تقویت، و ارسال داده‌های اندازه‌گیری شده توسط سنسورها به سیستم‌های کنترلی یا مانیتورینگ (مانند PLC یا DCS) را بر عهده دارد. ترانسمیترها برای انتقال داده‌های مرتبط با فشار، دما، سطح، جریان و سایر پارامترهای فرآیندی استفاده می‌شوند.

عملکرد ترانسمیتر:

1. اندازه‌گیری:
   • اطلاعات اولیه از پارامتر مورد نظر (مانند فشار یا دما) توسط سنسور داخلی یا خارجی اندازه‌گیری می‌شود.
2. تبدیل سیگنال:
   • سیگنال اندازه‌گیری شده (معمولاً یک سیگنال ضعیف یا خام) به سیگنال استاندارد (معمولاً 4-20 میلی‌آمپر یا دیجیتال) تبدیل می‌شود.
3. ارسال سیگنال:
   • سیگنال تقویت شده به سیستم‌های کنترلی یا مانیتورینگ ارسال می‌شود.

اجزای اصلی ترانسمیتر:

1. سنسور:
   • بخشی که پارامتر فرآیندی را اندازه‌گیری می‌کند (مانند یک سنسور فشار یا دما).
2. مدار الکترونیکی:
   • برای تبدیل، تقویت و پردازش سیگنال استفاده می‌شود.
3. رابط خروجی:
   • بخش خروجی برای ارسال سیگنال به سیستم‌های کنترلی (مانند آنالوگ، دیجیتال یا بی‌سیم).
4. بدنه:
   • برای محافظت از اجزا در برابر شرایط محیطی (مانند رطوبت، گرد و غبار، یا دما).

انواع ترانسمیترها بر اساس پارامتر اندازه‌گیری:

1. ترانسمیتر فشار (Pressure Transmitter):
   • برای اندازه‌گیری فشار گازها یا مایعات در سیستم.
   • انواع: گیج، مطلق، اختلافی.
2. ترانسمیتر دما (Temperature Transmitter):
   • برای اندازه‌گیری و ارسال داده‌های دما.
   • معمولاً از سنسورهایی مانند RTD یا ترموکوپل استفاده می‌کند.
3. ترانسمیتر سطح (Level Transmitter):
   • برای اندازه‌گیری سطح سیالات در مخازن.
4. ترانسمیتر جریان (Flow Transmitter):
   • برای اندازه‌گیری دبی جریان مایعات یا گازها.
5. ترانسمیتر ولتاژ یا جریان:
   • برای اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی.
6. ترانسمیتر گاز:
   • برای اندازه‌گیری غلظت گازهای مختلف در فرآیندهای صنعتی.

انواع ترانسمیترها بر اساس نوع سیگنال خروجی:

1. آنالوگ:
   • خروجی به صورت 4-20 میلی‌آمپر.
   • مناسب برای سیستم‌های ساده و پایه.
2. دیجیتال:
   • خروجی با استفاده از پروتکل‌هایی مانند HART، Foundation Fieldbus یا Profibus.
   • قابلیت ارسال داده‌های پیشرفته و مانیتورینگ وضعیت.
3. بی‌سیم:
   • برای ارسال داده‌ها به صورت بی‌سیم، معمولاً در مکان‌هایی که سیم‌کشی دشوار است.

ویژگی‌های ترانسمیتر:

1. دقت:
   • توانایی اندازه‌گیری دقیق و ارسال داده‌ها.
2. پایداری:
   • عملکرد ثابت در شرایط محیطی متغیر.
3. انعطاف‌پذیری:
   • سازگاری با سنسورها و سیستم‌های مختلف.
4. دوام:
   • طراحی مقاوم در برابر شرایط سخت صنعتی.
5. مانیتورینگ پیشرفته (در نوع دیجیتال):
   • ارائه اطلاعات تشخیصی، وضعیت سلامت دستگاه، و هشدارها.

کاربردهای ترانسمیتر:

1. صنایع نفت و گاز:
   • اندازه‌گیری فشار، دما، و سطح در فرآیندهای پالایش و انتقال.
2. صنایع پتروشیمی:
   • کنترل پارامترهای فرآیندی در تولید مواد شیمیایی.
3. نیروگاه‌ها:
   • اندازه‌گیری جریان بخار، آب و سایر پارامترها برای بهینه‌سازی فرآیند.
4. صنایع غذایی و دارویی:
   • اندازه‌گیری دقیق برای حفظ استانداردهای بهداشتی.
5. تاسیسات صنعتی:
   • کنترل سیستم‌های تهویه، خنک‌کننده و گرمایش.

مزایای استفاده از ترانسمیتر:

1. دقت و قابلیت اطمینان:
   • داده‌های دقیق برای کنترل بهتر فرآیندها.
2. کاهش هزینه‌های سیم‌کشی:
   • با استفاده از سیگنال‌های استاندارد مانند 4-20 میلی‌آمپر.
3. انعطاف‌پذیری:
   • امکان استفاده در سیستم‌های مختلف با شرایط محیطی گوناگون.
4. مانیتورینگ و نگهداری پیشگیرانه:
   • در نوع دیجیتال، قابلیت شناسایی مشکلات پیش از وقوع خرابی.

معایب احتمالی:

1. هزینه بالا:
   • برخی انواع ترانسمیترهای پیشرفته گران‌تر از سنسورهای ساده هستند.
2. نیاز به کالیبراسیون:
   • برای حفظ دقت، کالیبراسیون دوره‌ای مورد نیاز است.
3. پیچیدگی در نصب:
   • در سیستم‌های دیجیتال، نصب و راه‌اندازی نیاز به دانش فنی دارد.

تفاوت ترانسمیتر و سنسور:

نحوه انتخاب ترانسمیتر مناسب:

1. پارامتر اندازه‌گیری:
   • انتخاب بر اساس نوع داده‌ای که نیاز به اندازه‌گیری دارید (مانند فشار، دما یا سطح).
2. شرایط محیطی:
   • مقاومت در برابر دما، رطوبت، خوردگی یا انفجار.
3. نوع سیگنال خروجی:
   • انتخاب بین آنالوگ، دیجیتال یا بی‌سیم.
4. دقت و دامنه اندازه‌گیری:
   • تطابق دقت و بازه اندازه‌گیری با نیاز فرآیند.

ترانسمیترها یکی از تجهیزات حیاتی در اتوماسیون صنعتی هستند که با دقت بالا و قابلیت مانیتورینگ، به بهبود عملکرد و ایمنی فرآیندها کمک می‌کنند.