شیر های دستی پنوماتیک (Manual Pneumatic Valves) تجهیزاتی هستند که برای کنترل جریان هوا در سیستم‌های پنوماتیک به‌کار می‌روند و به صورت دستی، توسط اپراتور، فعال می‌شوند. این شیرها به اپراتور این امکان را می‌دهند که به‌طور مستقیم جریان هوا را قطع یا وصل کرده و مسیر حرکت سیال (هوا) را در سیستم تغییر دهند.

اجزای اصلی شیرهای دستی پنوماتیک:

1. دسته یا اهرم دستی: که توسط کاربر برای کنترل جریان به کار می‌رود.
2. ورودی و خروجی‌ها: ورودی‌های مربوط به جریان هوا و خروجی‌های متصل به تجهیزات دیگر مانند سیلندرهای پنوماتیک یا عملگرها.
3. بدنه شیر: که جریان هوا را به مسیرهای مختلف هدایت می‌کند.

انواع شیرهای دستی پنوماتیک:

1. شیرهای دو طرفه (2/2): جریان هوا را بین دو پورت کنترل می‌کنند. ساده‌ترین نوع این شیرها برای قطع و وصل کردن جریان استفاده می‌شوند.
2. شیرهای سه طرفه (3/2): علاوه بر قطع و وصل جریان هوا، این نوع شیرها یک مسیر اضافی برای تخلیه یا تغییر مسیر جریان دارند.
3. شیرهای چهار طرفه (4/2 یا 4/3): برای کنترل سیلندرهای دو طرفه استفاده می‌شوند و امکان هدایت هوا به دو مسیر مختلف را فراهم می‌کنند.

کاربردها:

1. سیستم‌های پنوماتیک: به‌طور گسترده در صنایع خودکارسازی، خطوط تولید و ماشین‌آلات صنعتی برای کنترل سیلندرها و عملگرهای پنوماتیک به‌کار می‌روند.
2. سیستم‌های کنترلی دستی: جایی که کنترل دستی و بدون نیاز به سیستم‌های پیچیده‌ی اتوماتیک ضروری است.
3. کنترل سیلندرها و موتورهای پنوماتیک: در صنایع مانند بسته‌بندی، حمل‌ونقل و دستگاه‌های خطوط تولید.

مزایا:

• سادگی کاربری: به دلیل عدم نیاز به برق یا سیستم‌های اتوماسیون، استفاده از این شیرها بسیار ساده است.
• اعتماد بالا: از آنجایی که این شیرها توسط اپراتور کنترل می‌شوند، در مواردی که به دقت و کنترل مستقیم نیاز است، مناسب هستند.
• هزینه کمتر: این شیرها نسبت به شیرهای اتوماتیک قیمت کمتری دارند و تعمیر و نگهداری آنها نیز آسان‌تر است.

نکات مهم در انتخاب شیرهای دستی پنوماتیک:

• فشار کاری: باید اطمینان حاصل شود که شیر انتخابی برای محدوده فشار کاری سیستم مناسب است.
• اندازه پورت‌ها: اندازه پورت‌های ورودی و خروجی باید متناسب با سایر اجزای سیستم باشد.
• نوع کاربرد: با توجه به نیازهای خاص سیستم، نوع مناسب شیر (دو طرفه، سه طرفه یا چهار طرفه) باید انتخاب شود.

این شیرها به دلیل کنترل ساده و موثر، در بسیاری از صنایع و سیستم‌های مکانیکی و خودکارسازی کاربرد دارند و نقش مهمی در بهبود کارایی و ایمنی سیستم‌های پنوماتیک ایفا می‌کنند.